Gezondheidspanel houtstook
Inleiding
In de winter warm bij de open haard, in de zomer gezellig rond de BBQ. Houtstook komt het hele jaar voor, maar de effecten op luchtkwaliteit en gezondheid staan steeds meer in de aandacht. Hoe ervaren Brabanders deze effecten en hoe gaan zij hier zelf mee om? Dat onderzochten de drie Brabantse GGD’en naar aanleiding van de landelijke campagne ‘Eerlijk over houtstook’, die Milieu Centraal in oktober 2024 startte.
Het onderzoek werd in december 2024 uitgevoerd onder leden van het gezondheidspanel van de GGD’en en geeft inzicht in de Brabantse situatie. 11.059 mensen hebben de vragenlijst ingevuld. Hoewel het panel niet representatief is voor de hele regio, kunnen de resultaten beschouwd worden als een indicatie van wat er leeft. De resultaten lees je in deze infographic.
Resultaten
Eigen gebruik van houtstook
Panelleden die stoken gebruiken thuis weleens een:
| Stookvorm | Percentage |
|---|---|
| BBQ (kool of hout) | 54% |
| Houtkachel | 36% |
| Vuurkorf of tuinhaard | 34% |
| Open haard | 14% |
| Anders | 5% |
| Pelletkachel | 4% |
| Stookton om afval te verbranden | 3% |
“Hout stoken hoort er m.i. gewoon bij, maar met mate, zoals zoveel.”
“Woon in het buitengebied. Indien ik zou wonen in een dichtbevolkt gebied zou ik niet stoken c.q. BBQ’en.”
“Ik woon in een appartement, hier mag niet worden gestookt.”
Maandelijks gebruik van houtstook in de lente en zomer
Van de panelleden die hebben aangegeven weleens hout te stoken op een bepaalde wijze, is in onderstaande grafiek weergegeven hoeveel van hen dit minimaal 1 keer per maand doet in de lente of zomer.
| Stookvorm in de lente/zomer | Percentage |
|---|---|
| BBQ | 47% |
| Vuurkorf of tuinhaard | 27% |
| Pelletkachel | 24% |
| Stookton om afval te verbranden | 20% |
| Houtkachel | 14% |
| Open haard | 9% |
“Een BBQ stoken is zeer kort van tijdsduur en gebruikt weinig materiaal zoals briketten of houtskool, veroorzaakt in vergelijking met een haard nagenoeg geen rook.”
“Het gaat bij ons alleen om een BBQ in de zomer en een houtkorf op een koele zomerdag. Is te verwaarlozen hoe vaak dit gebruikt wordt.”
Maandelijks gebruik van houtstook in de herfst en winter
Van de panelleden die hebben aangegeven weleens hout te stoken op een bepaalde wijze, is in onderstaande grafiek weergegeven hoeveel van hen dit minimaal 1 keer per maand doet in de herfst of winter.
| Stookvorm in de herfstwinter | Percentage |
|---|---|
| Pelletkachel | 95% |
| Houtkachel | 89% |
| Open haard | 64% |
| Vuurkorf of tuinhaard | 13% |
| Stookton om afval te verbranden | 9% |
| BBQ (kool of hout) | 7% |
“Wij hebben 15 jaar geleden onze houtkachel op advies van de overheid omgebouwd naar een pellet kachel, die we jaarlijks schoon laten maken en die met minimale uitstoot in de winter 12 uur per dag brandt. Een erg schone verbranding.”
“Als je een goede gecertificeerde houtkachel met buitenaansluiting hebt en altijd oven gedroogd hout gebruikt heeft niemand last van de houtkachel.”
Wat zijn de belangrijkste redenen om kool of hout te stoken?
Een top 5 van redenen voor panelleden die weleens hout stoken om dit doen.
“Ik vind het heerlijk om in de herfst en winter houtvuurtjes te ruiken als ik buiten loop. Dat vind ik super gezellig en echt bij het jaargetijde horen. Ik word heel gelukkig van de geur van houtvuur.”
“Onze houtkachel is onze enige betaalbare warmtebron. Wij stoken al jaren verantwoord, veilig en zo schoon mogelijk. Het is voor ons heel belangrijk dat hier geen beperking op komt, anders zitten we in de kou.”
Overlast door houtstook
49% van het panel geeft aan minimaal enige overlast te ervaren in de lente en zomer. In de herfst en winter is dit 54%.
Op een schaal van 1 (ik ervaar geen overlast) tot 10 (ik ervaar extreem veel overlast) geven deze panelleden gemiddeld een
Panelleden die zelf niet stoken geven vaker aan overlast te ervaren (70%) dan panelleden die zelf wel stoken (49%).
Hoe vaak ervaar je overlast doordat anderen in jouw omgeving hout stoken?
Wie enige overlast ervaart, hebben we gevraagd hoe vaak dit voorkomt in de lente en zomer:
| Hoe vaak overlast in de lente/zomer? | Percentage |
|---|---|
| dagelijks | 1% |
| 4 t/m 6 keer per week | 3% |
| 1 t/m 3 keer per week | 13% |
| 1-3 keer per maand | 28% |
| minder dan 1 keer per maand | 26% |
| (bijna) nooit | 29% |
Ook hebben we gevraagd hoe vaak dit voorkomt in de herfst en winter:
| Hoe vaak overlast in de herst/winter? | Percentage |
|---|---|
| dagelijks | 6% |
| 4 t/m 6 keer per week | 9% |
| 1 t/m 3 keer per week | 19% |
| 1-3 keer per maand | 24% |
| minder dan 1 keer per maand | 20% |
| (bijna) nooit | 23% |
“Overlast barbecues (zomermaanden) is beperkt. Overlast hout gestookte kachels in de wintermaanden is vaker.”
“Wij kunnen ’s avonds vaak onze ramen niet open doen in de slaapkamers doordat het zo stinkt. Ligt er een beetje aan hoe de wind staat. En als het windstil is is het nog erger. Heel vervelend en kan niet gezond zijn.”
Wat voor soort overlast heb je doordat anderen in jouw woonomgeving hout stoken?
Voor panelleden die hebben aangegeven minimaal enige overlast door houtstook te ervaren, zijn dit de meest voorkomende soorten van overlast.
| Soort overlast | Percentage |
|---|---|
| Stankoverlast | 83% |
| Kan woning niet meer ventileren | 26% |
| Angst voor gezondheidsklachten op lange termijn | 18% |
| Gezondheidsklachten | 17% |
| Roetneerslag | 9% |
| Anders | 9% |
| Angst voor brand | 4% |
Top 5 van ervaren gezondheidsklachten door houtstook
10% van het totale panel geeft aan gezondheidsklachten te ervaren door houtstook. Dit zijn de meest voorkomende gezondheidsklachten onder deze panelleden.
“Erge astma en ik kan niet ruiken sinds ik corona heb gehad. Dus mijn waarschuwingssysteem doet het niet. Ik merk het pas als ik er last van heb. Als mijn omgeving mij waarschuwt dan kan ik maatregelen nemen, door bijv. medicatie te nemen.”.
“Mijn vader heeft COPD en heeft veel last van al dat gestook. Mede daardoor hebben wij besloten niet langer onze open haard nog te stoken. We doen het dus voor omwonenden en onze eigen gezondheid.”
In hoeverre ben je bezorgd over de effecten van houtstook op je gezondheid?
| Mate van bezorgdheid | Percentage |
|---|---|
| Extreem bezorgd | 2% |
| Heel bezorgd | 9% |
| Bezorgd | 17% |
| Beetje bezorgd | 33% |
| Niet bezorgd | 38% |
“We hebben 20 jaar buren gehad die frequent hout stookten. Ben toch wat ongerust of dit invloed heeft gehad op ons.”
“Ben bang voor de giftige stoffen die vrijkomen bij verkeerd houtvuur aansteken en verbranding.”
Beperken van overlast door houtstook
De Stookwijzer geeft advies over wanneer mensen beter geen houtvuur kunnen maken. Dit is afhankelijk van de weersomstandigheden en de luchtkwaliteit. De Stookwijzer kan helpen om overlast voor de omgeving te beperken. 49% van de panelleden de stoken is bekend met De Stookwijzer.
“Stookwijzer mag (nog) beter onder de aandacht komen en ook gekoppeld worden aan stookverbod.”
“Hoewel de Stookwijzer mij met z’n frequente code rood frustreert in mijn behoefte aan een vuurtje, voel ik me toch sociaal verplicht daar gevolg aan te geven. Ik wil met name bij niemand gezondheidsklachten veroorzaken. Dus ben ik blij dat de Stookwijzer er is.”
Gebruik je bepaalde manieren of hulpmiddelen om minder rook te maken tijdens het stoken?
Door panelleden die weleens hout stoken, worden de onderstaande maatregelen gebruikt.
| Maatregel | Percentage |
|---|---|
| Ik stook alleen droog, onbehandeld hout | 66% |
| Ik laat een houtvuur vanzelf uitbranden | 50% |
| Ik zorg voor volledige luchttoevoer | 42% |
| Ik zorg voor voldoende frisse lucht in de ruimte waar gestookt wordt | 40% |
| Ik stook niet bij windstil of mistig weer | 39% |
| Ik controleer regelmatig of ik goed stook | 31% |
| Nee | 10% |
| Anders | 9% |
“Hout stoken doen wij heel verantwoord met droog en goed hout, een nieuwe kachel die aan de voorwaarden voldoet en we maken gebruik van de Stookwijzer. We kijken ook hoe de wind staat.”
“Wij hebben een stookcursus gevolgd bij de zaak waar we de kachel hebben gekocht. Hoe beter wij stoken en rekening houden met omwonenden, hoe langer wij waarschijnlijk mogen blijven stoken”
“Ik barbecue af en toe, gebruik waternevel om de rook onder controle te houden. Verder informeer ik mijn directe buren wanneer ik ga barbecuen en deel mijn vlees als dank voor hun begrip. Samen komen we er uit, respect voor elkaar en wederzijds begrip, zo houden we het gezellig.”
Tips en achtergrondinformatie
Meer informatie over houtstook en veiligheidstips vind je op ggdleefomgeving.nl.
Wil je weten wat je kan doen bij overlast door houtstook? Bekijk de website van Milieu Centraal voor een stappenplan om overlast aan te pakken.
Achtergrondkenmerken
Dit onderzoek naar houtstook is gehouden onder het gezondheidspanel van de drie Brabantse GGD’en. Qua samenstelling is dit panel niet representatief voor de hele regio. Om deze reden moeten de resultaten van dit onderzoek beschouwd worden als een indicatie voor wat er leeft onder de doelgroep. Hieronder zie je de leeftijds- en geslachtsverdeling van de 11059 panelleden die de vragenlijst over houtstook ingevuld hebben.
Leeftijd
| Leeftijd | Percentage |
|---|---|
| 44 jaar en jonger | 13% |
| 45 - 65 jaar | 30% |
| 65 - 75 jaar | 33% |
| 75 jaar of ouder | 25% |
Geslacht
48% vrouw
52% man
